Psychologiczna i kryminalistyczna analiza pisma — na czym polegają?

Badanie ludzkiego pisma to złożony proces, który ma na celu przyjrzenie się silnym połączeniom między sposobem pisania a osobowością autora tekstu. Wbrew powszechnym przekonaniom, precyzyjnie wykonana analiza pisma pozwala stworzyć cały profil psychologiczny konkretnej osoby — od jej zachowania, przez stan emocjonalny, aż po predyspozycje zawodowe. Grafologia, czyli dziedzina zajmująca się badaniem pisma, ma swoje zastosowania zarówno w psychologii, jak i kryminalistyce.

Czym jest analiza pisma?

Analiza pisma, często nazywana też analizą grafologiczną, to badanie, które ma na celu ustalenie charakteru osoby piszącej. Podczas kilkugodzinnych prac badawczych kontrolowanych jest ponad 50 parametrów, które mają wpływ na wynik analizy. Ta metoda „obserwacji” człowieka opiera się na psychologicznym podejściu, mówiącym, że każde zachowanie, które jesteśmy w stanie zauważyć, mówi nam o osobowości badanego. Aby zmniejszyć ryzyko błędu, analizuje się zarówno cechy grafizmu poszczególnych znaków, jak i ich wzajemny wpływ na siebie. Badaniem zajmuje się grafolog, a przygotowana przez niego analiza może mieć m.in. charakter psychologiczny lub kryminalistyczny.

Psychologia w grafologii — co mówi o człowieku charakter pisma?

Założenie psychologicznej analizy grafologicznej jest takie, że podobnie jak każdy człowiek ma inne linie papilarne, tak również posiada zupełnie inny charakter pisma. Osobowość autora tekstu, lub co ciekawe — także rysunku — ustala się na podstawie wielkości znaków, ich kształtu, sposobu łączenia czy nawet stawiania kropki nad „i”. Analiza psychologiczna pisma wykonana na własne życzenie pozwala autorowi pogłębić samoświadomość, w pełni wykorzystać swój potencjał, a także określić swoje mocne strony i usprawnić własny rozwój.

Analizując pismo pod kątem psychologicznym, grafolog patrzy nie tylko na znaki, ale całościowo na materiał, na którym coś napisano bądź narysowano. Już po samym marginesie można rozpoznać zachowanie autora — lewy odpowiada cechom zewnętrznym, z kolei prawy wewnętrznym. Dla przykładu: równy oznacza osobę silną i zdyscyplinowaną, natomiast falujący osobę niezdecydowaną. Ekspert analizuje także:

– rodzaj pisma: np. pochylone w prawo oznaczać może wysoką komunikatywność, a pochylone w lewo — chęć pozostania innym niż wszyscy,
– szerokość znaków: szersze mogą mówić o otwartości, z kolei węższe o ostrożności,
– wielkość znaków: duże stawiają osoby dynamiczne, a mniejsze osoby skromniejsze,
– odstępy między znakami: im większe, tym osoby są bardziej skłonne do samotności,
– sposób podpisywania się: np. nieczytelny oznacza osobę chcącą pozostać tajemniczą, a podkreślony — pragnącą pokazać swoją siłę.

Cech charakterystycznych oraz ich oznaczeń jest znacznie więcej, a doświadczony grafolog potrafi przeanalizować je wszystkie. Osobowość można wyczytać z każdych znaków — nie tylko z pisma, ale też rysunków czy gryzmołów. Sprawdzić można nawet osoby chcące zamaskować swój prawdziwy sposób pisania. Wszystko bowiem ukryte jest w znakach, a to z kolei powód, dla którego grafologia stała się częścią kryminalistyki.

Zastosowanie grafologii w kryminalistyce

Kryminalistyka wykorzystuje różne metody analizy grafologicznej, nie tylko w celu ujawnienia autora treści, ale także poznania historii dokumentu i jego autentyczności. Analiza na prośbę organów ścigania nazywana jest już ekspertyzą i wykonywana jest przez biegłych — czyli osoby prawdomówne o dużej wiedzy. Podział takich ekspertyz jest bardzo szeroki. Dzięki nim można przeprowadzić m.in.:
– identyfikację osób na podstawie materiału porównawczego (np. pismo ręczne, podpisy),
– ocenę jednorodności i ustalenie ewentualnej, większej ilości osób wykonujących zapisy,
– weryfikację autentyczności podpisów i ustalenie ich autorów,
– badanie okresu, w jakim sporządzony został zapis,
– weryfikację autentyczności dokumentów krajowych i zagranicznych,
– badanie technik oraz maszyn wykorzystanych do sfałszowania dokumentów,
– identyfikację pieczątek i porównanie ich z wykonanymi odciskami,
– analizę dokumentów spalonych, podartych bądź nieczytelnych.

Ponownie jest to zaledwie przykład możliwości analiz grafologicznych. Kryminalistyczne badanie pisma jest nauką nieustannie rozwijającą się już od czterech wieków — aktualizuje i uzupełnia się metody badań, aby grafologia mogła stać się dziedziną wykorzystywaną podczas większości procesów sądowych. Jak wspominamy we wpisie „Kiedy potrzebna jest ekspertyza grafologa?” kryminalistyczna analiza pisma w większości przypadków opiera się o materiał porównawczy. Toteż badania z tego zakresu mogą trwać nawet kilka lat.

Pismoznawstwo rozumiane jako dział kryminalistyki bada cztery główne warstwy pisma: graficzną, językową, treściową oraz techniczną. Celem pierwszej z nich jest identyfikacja wykonawcy pisma — a więc m.in. ustalenie, czy pismo sporządzono samodzielnie, czy z pomocą drugiej osoby. Druga i trzecia warstwa pozwala zidentyfikować już bezpośrednio autora pisma, czyli to, czego policjanci najczęściej oczekują. Ostatnia warstwa — techniczna — pozwala zbadać: jak, czym i kiedy sporządzono pismo (w tym też ocenić jego autentyczność).

Doskonałym przykładem zastosowania grafologii w kryminalistyce są działania zespołu do spraw przestępstw niewykrytych (tzw. Archiwum X). Policjanci z tego wydziału bardzo często opierają swoje działania na dokumentacji sprzed kilkunastu bądź kilkudziesięciu lat. Zazwyczaj osoby powiązane ze sprawą nie żyją, a jedynym sposobem potwierdzenia autentyczności pisma jest właśnie grafologia. Na podstawie znalezionych dokumentów, nawet tych częściowo zniszczonych (także wirtualnych) oraz nagromadzonego wcześniej materiału porównawczego można określić wiele niewyjaśnionych spraw na przykład po wypadkach, katastrofach lotniczych, pożarach, zamachach i innych.

Analizy grafologiczne, zarówno te wykorzystywane w kontekście psychologicznym, jak i kryminalistycznym, stanowią ogromne wsparcie dla działań różnych instytucji, organów ścigania, a nawet osób prywatnych. Mimo że nie zawsze mogą one stanowić dowód w sprawie, to są w stanie nakierować policję lub osobę zlecającą badanie na właściwy trop. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości o fałszerstwo dokumentów bądź w razie chęci poznania osobowości autora znaków, warto udać się właśnie do grafologa.